Perzisch IJzerhout

Perzisch ijzerhout (Parrotia persica) lijkt tegelijkertijd exotisch en toch vertrouwd. Het heeft schors die doet denken aan de meer algemeen gekweekte Chinese iep (Ulmus parvifolia) en platanen en platanen (Platanus-soorten); de weelderige zomerbladeren van een beuk (Fagus-soort) en een combinatie van schitterende herfstkleuren die doen denken aan rookboom (Continus coggygria) en amber (Liquidambar styraciflua). Met zoveel waardige siereigenschappen en een aanpassingsvermogen aan een reeks klimaatzones, beloont Perzisch ijzerhout degenen die ervoor kiezen om het te laten groeien, met interesse en schoonheid in elk seizoen. Het zou vaker moeten worden gekweekt in westerse tuinen. Perzisch ijzerhout is een lid van de toverhazelaarfamilie (Hamamelidaceae), die bekende houtachtige planten omvat zoals de toverhazelaars (Hamamelis-soort), de winterhazelaar (Corylopsis-soort), Fothergilla en Chinese toverhazelaar (Loropetalum); de familie nam ooit de suikerglazuur mee, totdat ze werden opgesplitst in de Altingiaceae. Slechts twee soorten omvatten het geslacht Parrotia, de andere is P. subaequalis uit China – een zeldzame, kleine boom of grote struik die tot voor kort onbekend was in de tuinbouwsector. Het geslacht is niet genoemd naar de kleurrijke, meestal tropische vogels, maar naar Dr.Friedrich Wilhelm Parrot (1792-1841), een Duitse natuuronderzoeker en reiziger die in 1829 de eerste Europeaan was die de berg Ararat beklom, die op het heden ligt. Perzisch ijzerhout komt van nature alleen voor in een kleine regio van dat gebied, waar gematigde breedbladige bossen groeien nabij de zuidelijke rand van de Kaspische Zee in Noord-Iran en Azerbeidzjan. Het groeit daar met andere opmerkelijke sierbomen, zoals kastanjebladige eik (Quercus castaneifolia), Europese haagbeuk (Carpinus betulus) en zijdeboom (Albizia julibrissin).

Langzaam maar stabiel

Zoals met veel grote tuinbouwbomen, is geduld vereist bij het cultiveren van Perzisch ijzerhout. Hij groeit langzaam, eerst als een meerstammige grote struik, dan uiteindelijk als een laagvertakte, ronde boom; het vereist gewoonlijk een zorgvuldige training om te rijpen tot een standaard exemplaar met enkele stam. In de teelt kan deze boom wel veertig voet hoog worden en uiteindelijk een korte, dikke stam vormen die zowel rechtopstaande als hangende takken ondersteunt. De laag vertakte vorm wordt vaak vermeerderd door stekken, mogelijk om de beste herfstkleur te verzekeren; bomen die uit zaad zijn gegroeid en die uit het wild zijn geïntroduceerd, hebben zogenaamd rechte stammen en een kolomvorm. Dit laatste feit wordt bevestigd door het algemeen gebruik van het dichte hout voor telefoonpalen, bruggenbouw en gereedschapshandvatten.

Blad en bloem

In de winter, nadat de boom zijn bladeren heeft verloren, wordt de schoonheid van Perzisch ijzerhout tentoongesteld in gladde schors die in schubben en vlekken afbladdert en een mozaïek van zilveren, groene en crèmekleurige nieuwe schors eronder onthult. Kleine, bloembladloze bloemen verschijnen in de late winter en het vroege voorjaar, vóór de nieuwe bladeren. Deze onopvallende maar mooie bloemen verschijnen als trossen bloedrode meeldraden die worden geboren in twee wollige bruine schutbladeren, waardoor de naakte twijgen een karmozijnrode waas krijgen en ze inspireren om ze te gebruiken in arrangementen binnenshuis. Na de bloei verschijnen nieuwe bladeren, eerst koperachtig, en uiteindelijk donkergroen, satijnachtig en scheef met golvende randen. Als de herfst nadert, komt de boom in zijn mooiste fase en toont hij de uitzonderlijke herfstkleur waarvoor hij het meest begeerd is. De bladeren veranderen van groen in goudgeel, karmozijnrood, roze, kastanjebruin en paars, die allemaal tegelijkertijd aan een enkele boom te zien zijn.